دیروز این خبر، تیتر اول اکثر خبرگزاریهای کشور بود، خبری که در نوع خود تکاندهنده و تاثر برانگیز بود، معتبرترین و گران قیمتترین و البته مسنترین هنرمند حال حاضر کشور دار فانی را وداع گفت.
منیر شاهرودی فرمانفرمائیان در سال ۱۳۰۱ خورشیدی در شهر قزوین زاده شد. هشت ساله بود که به همراه پدرش که نماینده مجلس شده بود، به تهران آمد. سرگرمی پدر «طراحی فرش» و اداره یک «کارگاه قالیبافی» بود. منیر از کودکی به نقاشی گلها علاقهمند شد و سپس در دانشکده هنرهای زیبای تهران تحصیل کرد. در سال ۱۳۲۴ در جریان جنگ جهانی دوم عازم ایالات متحده شد و به مدت سه سال در مدرسه طراحی پارسونز در رشته تصویرسازی مُد و دانشگاه کرنل به تحصیل پرداخت. در اواسط دهه ۱۳۳۰ بهعنوان تصویرگر مُد برای نشریاتی چون تاون، کانتری، و گلامور طرح لباس میکشید و بهعنوان گرافیست تجاری و طراح مُد برای فروشگاههای بزرگ کار میکرد. در همین زمان بود که اندی وارهول را ملاقات کرد. این دوستی ادامه یافت و بعدها، وارهول یکی از تابلوهای سیلک اسکرین مجموعه مرلین مونرو را به منیر هدیه کرد. منیر فرمانفرمائیان پس از جدایی از منوچهر یکتایی نقاش و شاعر معاصر، با ابوالبشر فرمانفرمائیان، دانشجوی حقوق دانشگاه کلمبیا ازدواج کرد و نام خانوادگی او را بهعنوان نام هنری خود برگزید.
بعد از غیبتی ۱۳ ساله، در ۱۳۳۶ (۱۹۵۷) به ایران بازگشت. برخی از آثار او در دوسالانه ونیز ۱۹۵۸ به نمایش درآمد. یک نقاشی انتزاعی از او که در نخستین دوسالانه تهران در سال ۱۳۳۷ به تماشا درآمد، مدال طلا را برای او به ارمغان آورد. در دو دهه بعد از ازدواج، سفرهای متعددی به مناطق مختلف ایران کرد و در همین سفرها با فرهنگ و هنر بومی و سنتی ایران آشنا شد. این سفرها همچنین سبب شد او مجموعهای شامل بیش از ۶۰ نقاشی قهوهخانهای، بیش از هزاران قطعه نقاشی پشت شیشه، انبوهی از جواهرات نقرهای ترکمنها، تعدادی در، قابهای پنجره و پانلهای دیواری نقاشیشده گردآوری کند.
در اواخر دهه ۴۰ خورشیدی بود که منیر به سبک ویژه خودش رسید که ترکیب تکنیک قدیمی نقاشی پشت شیشه، آینهکاری، خاتمکاری و هندسه اسلامی و طراحی معمارانه بود. تا پیش از منیر کسی این نمونه کار را بهعنوان اثر هنری مستقل ارائه نکرده بود. در این سالها منیر چند اثر آینهکاری برای اماکن عمومی ساخت که از آن جملهاند: «پانلهایی بزرگ برای هتل لاله»، «دو آینه بزرگ برای فرهنگسرای نیاوران»، «یک پانل اتاق خواب در کاخ نیاوران»، «یک مجسمه برای باغ موزه فرش» و آثاری برای خانههای خصوصی. پس از انقلاب اسلامی وی اقامت ۲۶ ساله خود در نیویورک را آغاز کرد
در سال ۱۳۸۳ (۲۰۰۴) با بازگشت دوباره به ایران استودیوی خویش را گشود و بر روی آثاری که در دهه ۷۰ ارائه داده بود، متمرکز شد. برای نخستین بار پس از انقلاب، اثر حجمی از منیر فرمانفرمائیان با عنوان «آب روشنایی است» در «نمایشگاه باغ ایرانی» به نمایش درآمد. منیر فرمانفرمائیان تنها هنرمندی است که در ۴۰ سال اخیر از ترکیب آینهکاری، اشکال هندسی، نقشمایهها و نقاشی پشت شیشه استفاده کرده تا آثار مدرن خود را خلق کند. سبک متمایز او، که در اواخر دهه ۴۰ و دهه ۵۰ شکل گرفت، از پیوندهای قوی و عمیق با کشورش و کارآموزی در نیویورک پدید آمدهاست. در سال ۲۰۱۵، فرمانفرمائیان نخستین هنرمند ایرانی شد که آثارش در یک نمایشگاه انفرادی در موزه گوگنهایم به نمایش درآمد. در ۲۴ آذر ۱۳۹۶ تالار دائمی منیر فرمانفرمائیان در باغموزه نگارستان افتتاح شد.
منیر بدون شک هندسهگراترین هنرمند عصر حاضر ایران است که مجموعه آثارش در بیش از نیم قرن، پیوسته میان اشکال منظم و ریتمیک هنرهای سنتی و رویکردهای انتزاعی مدرنیستی سیر کردهاست.
این هنرمند گرانمایه ایران پس از طی ۹۷ سال ارزشمند و کسب تجاربی کمنظیر، در ۳۱ فروردین ۹۸ میراث بینظیر خود را برای ایرانیان برجای گذاشت و خود به دیار باقی سفر کرد.
شاید زیباترین تعریف از او، تعریف خودش باشد:
“هندسه مرا به زادگاهم برگرداند، به مربع، مثلث و دایره، به مشاهدات کودکی من از تجربه حضور در میان زیبایی برآمده از این مرز و بوم. همه چیز برایم معنای تازهای یافت؛ مکعب، استوانه و منشور”
روحش شاد.
Leave a Reply