بازارچه صنایع دستی سعدالسلطنه قزوین ثبت جهانی می شود

 مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین گفت: برای نخستین بار در کشور بازارچه صنایع دستی سرای سعد السلطنه در قزوین ثبت جهانی می شود.

علیرضا خزائلی روز دوشنبه در نشست تجلیل از خدمات ستاد سفر استان قزوین افزود: ثبت جهانی این بازار به رونق گردشگری قزوین کمک خواهد کرد.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: به دلیل جاری شدن سیلاب و همچنین همدردی با مردم سیل زده کشور میزان بازدید از جاذبه های گردشگری استان در ایام نوروز ۴۰ درصد کاهش داشت.

این مسئول ادامه داد: بیشترین میزان بازدیدها در این ایام مربوط به سرای سعدالسلطنه و مسجد جامع عتیق بود.

وی به افزایش ۱۶ درصدی اسکان مسافران نوروزی در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: طی همین دوره به طور میانگین ۲۵۰ هزار نفر شب در مراکز اقامتی استان اسکان مسافر ثبت شد که به نسبت مدت مشابه سال پیش با افزایش چشمگیری روبرو بود.

خزائلی همچنین گفت: افزایش آمار اسکان مسافران استان درحالی است که بیشتر استان های کشور مانند خوزستان با کاهش ۷۱ درصدی در این زمینه روبرو بودیم که البته وقوع حادثه سیل در این خصوص بی تاثیر نبود.

کاروان‌سرای سعدالسلطنه به دستور «سعدالسلطنه» حاکم وقت قاجاریه قزوین ساخته شد. ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده‌ای قرار دارد.

چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند که فضا را بزرگتر نشان می‌دهند.

سرای سعدالسلطنه قزوین بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده کشور است که در زمان قاجاریه و اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد.

این بنای ارزشمند تاریخی با وسعت ۶٫۲ هکتار، دارای چهارسوق بی نظیری بوده و از تقاطع ۲ راستا تشکیل شده و بر فراز آن نیز گنبد کاشی کاری شده قرار دارد.

مجموعه تاریخی سعدالسلطنه که در حاشیه بازار و در مرکز شهر قزوین واقع شده، سالانه پذیرای تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی است.

یکی از زیباترین و مشهورترین این بناهای تاریخی، کاروانسرا یا سرای سعدالسلطنه است که قدمت آن به زمان ناصرالدین شاه در دوران قاجار بازمی‌گردد.

کاروانسرای سعدالسطنه که به سرای سعدالسلطنه، سرای سعدیه، سرای سعادت و بازارچه سعدالسلطنه نیز معروف است، در مرکز شهر قزوین در خیابان امام‌خمینی (رشت سابق و پهلوی سابق‌تر ) قرار دارد. ورودی اصلی کاروانسرای سعدالسلطنه از خیابان امام خمینی است که ۴ طاق نما در طرفین داشته و سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می‌سازد. مجموعه تاریخی سعدالسلطنه یکی از ارزشمندترین آثار دوره قاجاریه و یکی از ۳۸ بنای منتخب میراث فرهنگی کشور است. این مجموعه در هسته تاریخی شهر دوره صفویه و مرکز ثقل امروزه شهر قزوین به حساب می‌آید .

این اثر تاریخی بی نظیر یکی از بزرگترین بناهای عمومی و سراهای بازرگانی کشور در دوره قاجار محسوب می‌شود که مشتمل بر تعدادی سراهای تو در تو و پیوسته که شمال ۶ حیاط به نام‌های: ۱ – سعدیه ۲ – سعدالسلطنه ۳- نگارالسلطنه ۴ – قهرمانی ۵ – بهشتی ۶- راسته وزیر است. این مجموعه سراها از لحاظ معماری و شالوده ساخته شده از پوشش آجری و یکی از سرپاترین و نمونه عالی یک سرای بازگانی به حساب می‌آید .این مجموعه دارای ماهیتی درون‌گرا است و بزرگترین بازار سرپوشیده دوره قاجار در ایران به حساب می‌آید.

این مکان در سال های گذشته با مرمت و بهسازی، به یکی از کانون های جذب گردشگر در استان قزوین تبدیل شده است.

طی سال های اخیر یکی از بزرگترین بازارهای صنایع دستی کشور در این مکان راه اندازی شده است.

این مجموعه یکی از بزرگ‌ترین بناهای عمومی و سراهای بازرگانی کشور در دوره قاجار محسوب می‌شود.

برخی می گویند چون مجموعه کاروانسرا در محل میدان چوگان دوران صفویه (کاخ باغ سعادت، میدان سعادت) بنا شده بود، به آن سرای سعادت می‌گفتند. محمدباقرخان سعدالسلطنه اصفهانی حاکم وقت شهر قزوین در اواخر دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار (سال ۱۳۱۰ هجری قمری) با توجه به مراودات اقتصادی فراوان ایران با روسیه و ترکیه، دستور داد کاروانسرایی در زمینی به مساحت ۲٫۷ هکتار با حدود ۴۰۰ حجره در شهر قزوین بنا کنند و لقب خویش را روی آن نهاد و کاروانسرای سعدالسلطنه بعد از حدود دو سال با همت دو معمار اصفهانی و دو معمار قزوینی یعنی در سال ۱۳۱۲ هجری قمری به بهره‌برداری رسید. کاروانسرای سعدالسلطنه تا قبل از جنگ جهانی اول، مرکز تجارت و فعالیت بازرگانی شهر محسوب می‌شد که بعد از تغییرات سیاسی حکومت روسیه، موقعیت خود را به عنوان پل ارتباطی بازرگانی بین اروپا و آسیا از دست داد و حیات اقتصادی خود را به صورت نیمه فعال ادامه داد. برخی از حجره‌های کاروانسرای سعدالسلطنه به صورت غرفه‌های تجاری مستقل اداره می‌شد و برخی نیز به صورت انبار و قسمتی از کاروانسرای سعدالسلطنه تبدیل به کارخانه آرد سلامت و کارخانه تولید کشمش شد و قسمت‌های دیگر به عنوان کارگاه‌های تولیدی کفش، فرشبافی، چوب بری و … مورد استفاده قرار گرفت و این باعث شد این اواخر مردم آنجا را «بازار چوب» بنامند.

اطلاعات معماری سعدالسلطنه

ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده‌ای قرار دارد. سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می سازد. چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند که فضا را بزرگتر نشان می‌دهند. هشتى‌ بنا که پس از درِ ورودى قرار دارد، با آجر و کاشى تزئین شده و سقف یزدى‌بندى شده دارد.

کاروانسرای سعدالسطلنه مشتمل بر تعدادی سرای تو در تو و پیوسته که شامل ۶ حیاط به نام‌های: سعدیه، سعدالسلطنه، نگارالسلطنه، قهرمانی، بهشتی و راسته وزیر است. سرای سعدالسلطنه در حال حاضر با وسعت ۶٫۲ هکتار دارای ۷ حیاط است که عبارتند از: حیاط بزرگی به نام حیاط سعدالسلطنه با وسعت ۳۰۷۳ مترمربع که ۱۵۹۳ مترمربع آن فضای باز و باقی، فضای بسته و نیمه‌باز است و در چهار جانب آن حجرات قرار گرفته است.

حیاط دیگری در سمت غربی این حیاط با نام نگارالسلطنه واقع شده و دارای دو حجره و دو انبار بسیار بزرگ است و در آن از سمت غرب به راسته وزیر باز می‌شود. حیاط دیگر با نام سعدیه از شرق به حیاط سعدالسلطنه متصل و دارای ۱۰ باب حجره و یک گرمابه است.

این کاروانسرا یکی از معدود کاروانسراهای ایران است که دارای چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، چایخانه و … است.

مجموعه تاریخی سعدالسلطنه یکی از ارزشمندترین آثار دوره قاجاریه و یکی از ۳۸ بنای منتخب میراث فرهنگی کشور است. با توجه به فام و تنالیته رنگ‌ها، ویژگی‌های متفاوتی را در  نور و رنگ در فضاهای مجموعه سعدالسلطنه می‌توان دید. این مجموعه با بهره‌گیری از مصالحی چون آجر و کاشی در بخش‌های محدود سقف هشتی ورودی اصلی، با حداقل مصالح کاری بسیار غنی و درخور توجه است.

در انتهای این کاروانسرا، مسجدالنبی واقع شده است. این مسجد قدیمی متعلق به دوران پادشاهی فتحعلی ‌شاه قاجار است که با مساحتی بالغ بر ۱۴ هزار متر مربع، لقب بزرگ‌ترین مسجد تاریخی شهر قزوین را به خود اختصاص داده است.